بختیاری , چطور بختیاری شد ؟
۱-منشا نام بختیاری از کجاست ؟
۲-چگونه شد که نام بختیار, از نام یک فرد به یک خاندان و از یک خاندان به یک سرزمین و سپس به یک تیره از قوم لر اطلاق شد ؟
۳-چرا اولاد حسینقلی خان ایلخانی یعنی طبقه خوانین ,خود را "بختیاری " و توده مردم و ایلات و رعایا را " لر " می خواندند ! حال آنکه خود آنها اصلا از نسل حیدر کور از طایفه لر پاپی از لرستان فیلی بودند !!؟
۴-چه شد که در دوره معاصر بین مفهوم لر و بختیاری کم کم فاصله ایجاد شد؟
برای فهم موضو ع مورد بحث ما , باید عزیزان , با دو اصل جامعه شناسی/ مردم شناسی , اندکی آشنایی داشته باشند تا فهم و هضم این مساله که چطور نام یک فرد ( بختیار پدر جد اولین حکمرانان بختیاری ) بر روی یک خاندان و سپس بر روی یک سرزمین (خاک بختیاری پس از اتابکان لربزرگ ) اطلاق شد , برای شما عزیزان آسان شود و همینطور اینکه چرا تا یک سده پیش اصطلاح بختیاری فقط بر سرزمین بختیاری وخاندان حکمرانان و طبقه خوانین اطلاق می شد و بختیاری ها ( طبقه خوانین )خود را لر نمی خواندند و لر بهتوده مردم ورعایا و ایلات و عشایر هفتلنگ و چالنگ اطلاق می شد و نه به اولاد حسینقلی خان ایلخانی هرچند که خود آنها اصلا نه از بختیاری که از لرستان فیلی و اصلا لر پاپی بودند !
الف : بر طبق مطالعه ات جامعه شناسی ,بسیاری از خاندان های حکومتگر , نام سلسه و خاندان خویش را از نام نیا و جد پدری اخذ کرده اند . نیای ساسانیان ساسان بود , نیا و جد آل طاهر و یا طاهریان , طاهر نامی بود , جد و نیای آل سامان یا سامانیان سامان نامی بود نیا سلجوقیان سلجوق نامی بود نیای عثمانیان عثمان نامی بود ! نیای آل سعود کنونی نیز سعود نامی بوده است . برخی این سلسله ها و خاندان که نام نیا و جد پدری شان را به عنوان نام سلسله و خاندان حکومتی خود بر گزیدند (یا دیگران آنها را به این نام می خواندند ) بعدها نام خاندان خود را به سرزمینی دادند که بر آن حاکمیت می کردند یا دیگران آن سرزمین را به ان خاندان منسوب کردند و نامیدند .منجمله سرزمین عثمانی که نام خود را از خاندان عثمانی و خاندان عثمانی نیز نام خود را از عثمان جد پدری شان شان گرفته بود یا کشور سعودی(المملكة السعودیة) که نام خود را از خاندان سعود و پدر نیای این خاندان که سعود نام داشته گرفته است .
از همین رو پس از انقراض اتابکان لر کبیر (لرستان بزرگ ) درسال ۸۵۰ ه.ق منطقه لر بزرگ از هم پاشید و لرها پراکنده و شاخه شاخه شدند تا آنکه پس از یک صد سال بعد , در عهد شاه تهماسب صفوی , مردی بنام" تاجمیر خان بختیاری "از سران طایفه "آسترکی" , از سوی پادشاه صفوی لقب سرداری گرفت و حکمرانی بخش بزرگی از لر بزرگ به وی سپرده شد ! وی بایکی از شاهزادگان صفوی وصلت کرد که حاصل این ازدواج "میر جهانگیرخان بختیاری" است که بعدها جانشین پدرش و حکمران سرزمینی شد که بنام این خاندان به "سرزمین بختیاری مشهور شد و نام گرفت !
حال این نام خاندان بختیاری از کجا آمده بود ؟ مؤلف کتاب " عالم آرای عباسی " در شرح تاجمیر خان بختیاری می نویسد که :"
امیر تاجمیرخان بختیاری که اباعن جد (پدر در پدر ) میر و میرزاده الوار(لرهای ) بختیاری بود و تاکنون با هیچ کس رام نشده بود از وفور عقیدت و اخلاص به درگاه شاه صفوی شرفیاب شد ..."
که مشحص می گردد این خاندان بختیاری پدر در پدر سابقه حکمرانی وسابقه اشرافی در منطقه لربزرگ داشته اند . در حقیقت پدر جد تاجمیر خان , بهرام , معروف به بهرامسر ( سر و سره در لری به معنی رهبر است ) والی و امیر در لربزرگ بود و فرزند وی یعنی جد تاجمیر خان فردی به نام " بختیار " بود که که تاجمیر خان بختیاری , نام سلسله و خاندان اش را از نام نیا و جدش " بختیار " اخذ کرد . و بعدها این نام خاندان حاکم بر قلمرو حکمرانی آنها نیز اطلاق شد و " ولایت بختیاری " یا به قول خود لرها " خاک بختیاری " نام گرفت ! و از آن پس مردمان و پدیده ها و چیزهای منسوب به این سرزمین را بختیاری می خواندند مثلا : لر بختیاری ! ارامنه بختیاری ! قالی بختیاری ! کباب بختیاری! کوه های بختیاری !

نویسنده  :نورعلی مرادی بئوار الیما‏

لینک قسمت دوم کلیک کنید

ادامه دارد...