بلوط (Castaneifolia – sativa) گیاهی است درختی و خودرو. از تیره راش و در ایران در مناطق معتدله کردستان، لرستان و ایلام بصورت جنگل مشاهده می‌شود. ارتفاع این درخت در بعضی نواحی تا 50 متر و قطر تنه آن به 3 متر نیز می‌رسد. برگ‌های درخت بلوط پنجه‌ای و مانند انگشتان دست می‌باشد.
قسمت داروئی این گیاه پوست تنه درخت و میوه آن است. این گیاه از نظر طعم میوه دو نوع است. میوه درخت بلوط که به نام بلوط معروف است مانند فندق بوده و در پیاله‌ای جای می‌گیرد.
یک نوع دارای میوه تلخ و نوعی دیگر دارای میوه شیرین و در اینجا منظور نوع شیرین میوه آن است. گلوله‌های مازو که در برگ‌های جمع شده بلوط درست می‌شوند مصرف دارویی و صنعتی دارند.
میوه ظاهری مشابه فندق دارد و درخت آن به صورت وحشی یا کشت شده در مناطق معتدلی چون مازندران، کردستان و لرستان رویش دارد و طرفداران پروپا قرص آن مردمان استان گیلان هستند. این میوه در بازار کمیاب است، اما در برخی میوه‌فروشی‌ها یا مغازه‌های مدرن به صورت بسته‌بندی شده یا فله‌ای به فروش می‌رسد.
 
 بلوط از فندق درشت‌تر و هر یک یا چند عدد آن درون پیاله‌ای سبز رنگ و خاردار قرار گرفته است. بلوط را همچون فندق از پوست سبز رنگ جدا و پوسته قهوه‌ای مایل به قرمز آن را شکسته و به صورت خام، تفت داده شده و حتی آب‌پز میل می‌کنند.
مزه آن مانند فندق خوشایند و دلچسب نیست، اما به دلیل غنی بودن از املاح و ویتامین‌ها ارزش غذایی بالایی داشته و مانند اجزای آجیل مغذی است.
امروزه در صنعت از بلوط در کیک، بستنی و حتی از آرد آن به عنوان حجم‌دهنده در برخی از انواع نان‌ها استفاده می‌شود.
 
خواص دارویی بلوط:
تانن‌ها، اسید پیروگالیک، کاتشین و کورستین از عمده‌ترین مواد موثره می‌باشند. بلوط یکی از غنی‌‌ترین گیاهان داروئی از بابت میزان تانن ( 8-20%) می‌باشد.
مزاج این گیاه سرد و خشک و به علت داشتن تانن (اسیدتانیک) و چند ماده داروئی دیگر، داروئی است.
 
به گزارش مجله پزشکی دکتر سلام، بعضی از زخم‌های روی پوست بدن که مرتب آب می‌دهند و زیاد می‌شوند باید میوه بلوط را سوزانده و بصورت زغال در آورده و پودر کرده و بر روی اینگونه زخم‌ها بپاشند زخم را خشک نموده و بهبودی آن را تسریع می‌کند.
در افسانه‌های عامیانه قرون وسطا آمده که تماس یک میخ با قسمت صدمه‌ دیده‌ بدن و سپس فرو کردن همان میخ در درخت بلوط سبب می‌شده است که بیمار شفا یابد. زمانی برگ‌های بلوط را بر روی زخم و بریدگی‌های بدن می‌گذاشتند تا زخم التیام پیدا کند، اما امروزه گیاه پزشکان تنها از پوست درخت بلوط استفاده دارویی می‌کنند. خاصیت قابض‌کنندگی پوست بلوط، عامل قطعی درمان اسهال‌های شدید می‌باشد و خاصیت گندزدایی و ضد میکروبی آن برای مداوای عفونت‌های گلو تجویز می‌شود. چای پوست بلوط یک تقویت‌کننده است و مخلوط پوست و میوه‌ درخت بلوط یک پادزهر را بوجود می‌آورد. میوه‌ درخت بلوط معمولا برشته و آسیاب می‌شود و از آن قهوه تهیه می‌نمایند.
بلوط از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است. میوه بلوط از قدیم‌الایام مورد مصرف بوده و از آن به عنوان غذا استفاده می‌کرده‌اند. حتی آنرا خشک ‌کرده و با  گندم مخلوط می‌کنند و از آن نان تهیه می‌نمایند. می‌توان بلوط را بوداده و سپس آنرا دم کرده و از آن چائی تهیه کرد. مقدار مصرف آن یک قاشق چایخوری در یک لیوان آب جوش می‌باشد. این دم‌کرده را می‌توان برای مورد زیر بکار برد.  
1.       بواسیر را برطرف می کند.
2.      اسهال ساده و اسهال خونی را رفع می کند.
3.     درد معده و گاز معده را برطرف می کند.
4.     برای رفع کم خونی موثر است.
5.     نرمی استخوان را درمان می کند.
6.      برای تقویت عمومی بدن موثر است.
7.     برای معالجه اسهال اطفال ،در بلوط را با کاکائو مخلوط کرده و دم کرده آنرا به اطفال می دهند.
  برای استفاده از پوست درخت بلوط نیز می‌توان آنرا دم کرده و با عسل مخلوط کنید و یا اینکه یک قاشق در آنرا در یک لیوان آبجوش ریخته و به مدت 10 دقیقه دم کنید.
 
مصارف خارجی پوست درخت بلوط
مصارف خارجی پوست درخت بلوط برای استفاده خارجی از جوشانده پوست درخت استفاده می‌شود. بدین منظور باید 15 گرم پوست درخت را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید به آرامی بجوشد تا حجم آن به دو سوم تقلیل یابد .
از این جوشانده می‌توان بعنوان کمپرس استفاده کرد و یا آنرا در وان حمام ریخته و در آن استراحت نمود. 
1.       خون مردگی را درمان می‌کند .
2.      اگزما را از بین می‌برد.
3.     برای درمان بیماریهای پوستی در وان حمام که در آن جوشانده پوست درخت بلوط را ریخته اید به مدت یکربع ساعت استراحت کنید.
4.     اگر واریس دارید این قسمتها را با جوشانده پوست بلوط کمپرس کنید.

 

موارد منع مصرف

-  علاوه بر میوه بلوط پوست، برگ و ریشه درخت آن هم خواص درمانی دارد، اما باید بدانید مصرف زیاده از حد بلوط به دلیل تانن زیاد از میزان جذب آهن بدن می‌کاهد.
-  همچنین با برخی داروها تداخل ایجاد کرده و ساپونین آن باعث تحریک لایه مخاطی معده و برگشت اسید می‌شود.
-  مصرف بلوط در دوران شیردهی و بارداری باید تحت نظر پزشک باشد. 
 
 
خواص چوب بلوط
چوب بلوط فشره و محکم است و نماد قدرت و استقامت می‌باشد و از گذشته‌ خیلی دور یکی از مهم‌ترین مصالح ساختمانی در اروپای شرقی بوده است. در گذشته علاوه بر مصرف انبوه الوار بلوط در ساختمان‌سازی، از چوب بلوط برای ساختن کشتی‌های بازرگانی و جنگی استفاده گسترده می‌شده است.
درخت بلوط در میان مردم کشور‌های اسکاندیناوی، یونان و روم محل سکونت الهه‌ باروری و نشان‌دهنده‌ قدرت و باروری بوده است. روزگاری از تمام قسمت‌های درخت، استفاده‌های پزشکی به عمل می‌آمده است.
 

 

بعد از ورزش بلوط بخورید!

بلوط حاوی نشاسته، چربی، پروتئین، فیبر و املاحی چون آهن، کلسیم، منیزیم و ویتامین‌های گروه B است. میزان نشاسته بلوط در مقایسه با فندق بیشتر و چربی آن کمتر است. به دلیل فیبر بالایی که دارد خاصیت سیرکنندگی داشته و به دلیل دارا بودن اسیدهای چرب غیراشباع فاقد کلسترول بوده و پتاسیم آن ادرارآور است. ویتامین‌های گروه B آن باعث عملکرد بهتر سیستم عصبی می‌شود و به دلیل نداشتن گلوتن، برای مبتلایان به سلیاک محدودیت مصرف ندارد.
این را هم بدانید شاه بلوط درشت‌تر، روغن‌دارتر و مغذی‌تر از بلوط است. این میوه تقویت‌کننده بدن و چاق‌کننده بوده و مصرف آن برای افراد ضعیف توصیه شده است. به گفته متخصصان مصرف بلوط بعد از فعالیت‌های ورزشی مفید است. زیرا منیزیم و کلسیم بالایی داشته و با تسکین عضلات از گرفتگی و کوفتگی آن‌ها می‌کاهد.
 
گردآورنده: فاطمه سپهوند.منار