امروز : جمعه، 4 فروردین 1402
  • تماس با ما
  • درباره ما
  • تبلیغات
  • پیوندها
  • اوقات شرعی
  • آب و هوا
  • RSS

 تژگاه

تبلیغات
  • صفحه نخست
  • سرویس خبر
    • سیاست
    • اقتصاد
    • فرهنگ
    • ورزش
    • عمومی
    • اندیشه و مذهب
  • دفاع مقدس
    • شهدا
    • رزمندگان
    • دانشنامه جنگ
    • گالری دفاع مقدس
  • مردم شناسی
    • ایلات و عشایر
    • آداب و رسوم
    • فرهنگ و باور
    • ادبیات و موسیقی
    • تاریخ و جغرافیا
    • وسایل و معیشت
    • مشاهیر و مفاخر
    • گالری مردم شناسی
  • بالاگریوه
  • گردشگری
    • اماکن تاریخی
    • اماکن تفریحی
    • اماکن زیارتی
    • طبیعت گردی
    • سوغات سفر
    • -->
    • صنایع دستی
    • غذاهای محلی
    • سفر نامه ها
    • گالری گردشگری
  • خانواده
    • آرایش و زیبایی
    • مد و پوشاک
    • سلامت و بهداشت
    • فن خانه داری
    • آشپزباشی
    • کودک و نوجوان
    • زنان و دختران
  • ویژه ها
    • گفت و گو
    • مصاحبه
    • یادداشت
    • شنیده ها
    • دیدگاه شما
    • گوناگون
    • کشوری
    • بین الملل
  • چند رسانه ای
    • عکس
    • فیلم و صوت
    • پوستر و نقاشی
    • گرافیک و کاریکاتور
  • علمی پژوهشی
    • پژوهش
    • مقاله
    • کتاب
    • علم وفناوری
  • گزارش
  • وبلاگ ها
  • انتخابات
عضویت    ورود
ورود به سایت
 مرا ببر ز خاطرت!
بازیابی رمز ورود
  • انتصاب معاونت جدید آموزش و پرورش عشایری استان
  • مرتضی دالوند قهرمان کشتی فرنگی کشور شد.
  • شهید کریم میر دریکوند، شهیدی که نشانی از سیدالشهدا دارد
  • سه شنبه‌های مهدوی در دانشگاه پیراپزشکی خرم آباد/ همراه با گرامیداشت یاد و خاطره سردار شهید مصطفی میررضایی.
  • گرامیداشت یاد سردار شهید مصطفی میررضایی در دانشگاه علوم پزشکی استان لرستان
  • مراسم بزرگداشت سردار شهید مصطفی میررضایی در دانشگاه پیراپزشکی استان لرستان
  • فرمانده بخش انتظامی شهر معمولان منصوب شد
  • گروه جهادی شهید مصطفی میررضایی؛ بهره برداری از سایت تلفن همراه تخت چان پلدختر
ویـژه
مرتضی دالوند قهرمان کشتی فرنگی کشور شد.
مرتضی دالوند قهرمان کشتی فرنگی کشور شد.
شهید کریم میر دریکوند، شهیدی که نشانی از سیدالشهدا دارد
شهید کریم میر دریکوند، شهیدی که نشانی از سیدالشهدا دارد
سه شنبه‌های مهدوی در دانشگاه پیراپزشکی خرم آباد/ همراه با گرامیداشت یاد و خاطره سردار شهید مصطفی میررضایی.
سه شنبه‌های مهدوی در دانشگاه پیراپزشکی خرم آباد/ همراه با
گرامیداشت یاد سردار شهید مصطفی میررضایی در دانشگاه علوم پزشکی استان لرستان
گرامیداشت یاد سردار شهید مصطفی میررضایی در دانشگاه علوم
فرمانده بخش انتظامی شهر معمولان منصوب شد
فرمانده بخش انتظامی شهر معمولان منصوب شد
گروه جهادی شهید مصطفی میررضایی؛ بهره برداری از سایت تلفن همراه تخت چان پلدختر
گروه جهادی شهید مصطفی میررضایی؛ بهره برداری از سایت تلفن
گروه جهادی شهید مصطفی میررضایی؛ آسفالت جاده تخت چان به طول ١۵ کیلومتر
گروه جهادی شهید مصطفی میررضایی؛ آسفالت جاده تخت چان به طول
گروه جهادی شهید مصطفی میررضایی؛ توزیع آرد بین اقشار ضعیف و کم درآمد
گروه جهادی شهید مصطفی میررضایی؛ توزیع آرد بین اقشار ضعیف و
بالاگریوه
تبلیغ شهیدان قلاوند.جهت دیدن تصاویرکلیک کنید
گالری ویدئو
گالری ویدئو
تبلیغات
لینکهای مفید
  • خانه دکتری | سایت تخصصی آزمون دکتری
  • سایت مصطفی / سبزخدا دریکوند
آرشیو
<    «  فروردین 1402  »    >
شیدسچپج
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031 
 گالری تست2
نظرسنجی
تبلیغات تبلیغات
تخت چون بالاگریوه لرستان
مطالب و نکته های بدون شرح
شگفتی مذهب راستین با مذهب دروغین
دسته بندی : یادداشت / یادداشت شما نسخه قابل چاپ تاریخ : 31 خرداد 1398 , 13:52   -   شناسه خبر : 666   -  

مویه لری(عزادر لرستان)

نظر خود را درباره این مطلب درج فرمایید.
مویه لری(عزادر لرستان)
 قدمت آیین «مويه لري»  به شهادت تاریخ،ريشه در فرهنگ ايران باستان دارد. ذکرابياتی از شاهنامه مشتي از خروار و  شاهدي براين ادعاست . کاربرد واژه مويه در جاي جاي شاهنامه حکيم ابوالقاسم فردوسي به عنوان يکي از مهمترين و رايج ترين منبع کهن زبان و فرهنگ فارسي ، نشانگر جايگاه اين آوا و نغمه جانسوز انساني  و باستاني  در اعصارمختلف تاريخي ايران زمين است.  ساز همراهی کننده مويه درشاهنامه ساز زهی «بربط» وسازهمراهی کننده نوحه «رود» است ومویه کردن علاوه بر زنان دربین دیگر اقشار جامعه  از پير و برنا گرفته تا  پهلوان و زن پارسا واسفندیار نیزرایج و مرسوم بوده است:

  • بسازید نوحه به آواز رودبه بربط همی مویه زد با سرود
  • نگهبان در دخمه را باز کرد                زن پارسا مویه آغاز کرد
  • چنین گفت با مویه افراسیابکز این پس نه آرام جویم نه خواب
  • ابر پهلوانی بر او مویه کرددو رخساره ٔ زرد و دل پر ز درد
  • برفتند با مویه برنا و پیرتن شاه بردند از آن آبگیر
  • سپاهی و شهری به ایران به درد   زن و مرد و کودک همه مویه کرد
  • به زاری همی مویه آغاز کردهمی برکشید از جگر آه سرد
  • نهاد آن سر خسته را بر کنارهمی کرد پس مویه زارزار
  • سر تنگ تابوت را باز کردبه نوی یکی مویه آغاز کرد
  • برفتند با مویه ایرانیانبر آن سوک بسته سواران میان
  • همی بآسمان اندرآمد خروش      ز بس مویه و زاری و درد و جوش
  • به رویین دژ ارجاسب و کهرم نماند   جز از مویه و درد و ماتم نماند
  • ز پوشیده رویان ارجاسب پنجبرفتند با مویه و درد و رنج
  • به روز و به شب مویه کرد و گریست  پس از مرگ سهراب سالی بزیست
  • به هرجای کرده یکی انجمن                همه مویه کردند بر خویشتن
  • پشوتن بر او بر همی مویه کرد      رخی پر ز خون و دلی پر ز درد
  • همی ریخت خون از دو دیده به شرم   همی مویه کردش به آوای نرم
  • نمودی به من پشت همچون زنان           برفتی غریوان و مویه کنان
  • همه پیش رستم نهادند سر               پریشان و گریان و هم مویه گر
اما در لرستان مطابق قانون ایلی اين سرزمين ، مردان حق نداشتند در سوگ عزیزان از دست رفته اشان  به ویژه سوگ و مرگ زنان شیوه و گریه سر دهند و لذا بیشتر مقام ها و آوای غم انگیز سوگواری در لرستان با نام «مویه»متعلق به زنان است و مردان نیز به نوبه خود با زمزمه اشعار غم انگیز به نوعي  ديگر از مويه به نام «موری» می پرداختند .
    
به عبارتی بهتر نوای «مور و مویه» لرستان علی رغم فلسفه مشترک سوگواری شان با دو ویژگی خاص زنانه و مردانه خود از هم متمایز شده اند :


  •  مویه مخصوص زنان است و با خصیصه ابراز احساسات گروهی همراه با فریاد و شیون و بعضا خراشیدن سر و صورت همراه است .
  •  مور ویژه مردان بوده و با خصلت لزوم خویشتن داری فردی و عدم بروز احساسات بسوی نجوی و نوای غم انگیز درونی سوق داده شده است.
مقام ها وآواهای موسیقی سوگواری در لرستان بشرح زیر است:


  • مویه یا مووه نوای غم انگیز زنان بصورت گروهی است که در مراسم عزاداری موسوم به پرس (pors)و آیین ها ی سوگواری  خوانده می شود و خود از نظر مقام و آهنگ  به دو نوع تقسیم می شود:
الف – مویه لکی : معمولا توسط یک زن به نام و در مقام "سرخونی وش" که رهبری مویه سرائی زنان را بعهده دارد ، اجرا می شود. شغل و تخصص این زنان مویه سرائی با اشعاری به لکی در اندوه زن و مرد متوفی است . مویه لکی با مقامی موسیقیائی و کشش های کوتاه و بلند و متر مشخص و با مقطع آغازی و پی در پی اجرا می شود که با همنوائی و صداهای زیر و بم زنانه و کلمات اشعاری مابین اصوات رگه هائی چنان غمبار ایجاد می کنند که شنونده را تحت تاثیر آن ناگزیر به همراهی با خواننده ویا در سکوت اندوهگینی فرو می برد.
      
ب- مویه لری : این مویه از نظر هم صدائی زنان مانند لکی است اما در کشش موسیقیائی و تکیه حرفی و کلامی و صوتی با هم تفاوت دارند. در مویه لری هر زنی که بیت غم انگیزی در سوگ عزیزی آغاز کند دیگر زنان او را همراهی می کنند و لذا بیت آغازین مویه را « سر مووه» می نامند . برخی از نوحه ها و ندبه ها در مرگ جوانان و ناکامان دارای ضرب مشخص و گفت و شنید توصیفی درباره متوفی است . در مویه لری دیگر زنان حاضر در پاسخ و تائید غم  زن مویه خوان، ناله "هی وی هی وی مه" سر می دهند . وزن شعر در مویه لری هجائی و حالت موسیقیائی آن از نظر آوائی کامل است.


  • مور: در واقع همان مویه است که با ویژگی های مردانه اش مختص به مردان است . زنان معمولا مویه سر می دهند ومردان غالبا مور می چرنند . مور در قانون ایلی لرستان مخصوص لحظات تنهائی مردان بوده و معمولا بدون ساز است . در هر بیت مور نقطه ایستائی پایه برای بیان واژه های شعر و سپس ادامه نغمه در تحریری بریده و تکراری که از گلو با دهان نیمه باز شکل می گیرد ادامه می یابد . مضمون شعرهای لکی مور شکایت از دردها و غم ها و رنج های روزگار است .در گوشه های موسیقی ایرانی در دستگاه چهارگاه گوشه ای به نام «مویه» و در دستگاه سه گاه گوشه «آواز مویه» و در دستگاه همایون گوشه ای به نام «موره» وجود دارد.
  • یه چویت بیم وه بیل سوتی ورمالان 
  • ( چرا چنین شده ام چون خاکستری جلوی خانه ها)
  • هر وایی میو من مکی تالان 
  •  (هر بادی می وزد مرا غارت کرده و با خود می برد)
در خواندن مور گاهی دو نفر همصدا می شوند . این ندبه و زاری بدون اشک با زیر و بم هایش موسیقائی نیایش و پرستش مهر و اهورا را تداعی می کند . مور و پووه موری تقریبا یک مقام با تفاوتی اندکند که در آن مور بدون ساز و پووه موری با تنبور اجرا می شود.


  •  پووه موری: آهنگ و نوائی غم انگیز است که اشعاران بازگو کننده یادمان های عمر بر باد رفته و خاطره های شیرین گذشته و یاران رفته و فتنه های غم انگیز زمانه است و نوای مسحور کننده ان با تحریرهای کوتاه و پی در پی و کشش های کوتاه و بلند اوازی آزاد آن " حدیث راه پر خون " می کند . مقام پووه موری را مردانی که صدای پرسوز دارند اجرا می کنند و ان نوائی است که در اوقات تنهائی سر می دهند . تنبور تنها سازی است که به دور از ضرب و مشخصات ضربی با همنوائی آزاد می تواند این صدا را همراهی کند.
  • هوره: آواها و نیایش های بازمانده از ستایش اهورامزدا  به زبان لکی و کردی است که به صورت تک خوانی همچون مویه و مور اجرا می شود. هوره از زمان های كهن به یادگار مانده و ویژه ستایش از اهورا مزدا بوده که بر اساس  آیین زردتشت در هنگام مرگ كسی و روی دادن پیشامدی و یا پس از پیوند با اهورا مزدا شروع به خواندن هوره می کردند. هوره که از لحاظ آوائی شباهت بسیاری به خواندن گات ها توسط موبدان زرتشتی در آتشگاه ها دارد را  آواز سوزناكی برگرفته از نوشتار آسمانی اوستا می دانند که به شیوه هوره خوانده می شده، واژه هوره از اهوره گرفته شده است. از سوئی هوره از نظر اوائی شباهت های بسیاری به نیایشهای آسیای شرقی دارد . در هر صورت هوره از اوازهای غم انگیز بسیار قدیمی است که از ریتم آزاد با اشعار ده هجائی بر وزن مستفعلاتن مستفعلاتن و یا فعولن فعولن پیروی می کند و خود دارای ۱۴ مقام است. اشعار هوره غالبا با مضامین تغزل و حماسی است و در خواندن ان از هیچگونه سازی استفاده نمی شود . اوازهای هوره غالبا در تنهائی و بصورت انفرادی اجرا می شود ، اگرهوره  در کوهستان به هنگام گذر از کوه خوانده شود به ان« کو چر» (خواندن در کوهستان) و چنانچه هنگام سوارکاری خوانده شود به ان «سوارچر »(خواندن هنگام سوارکاری) گفته می شود.
  •  طرز: مقامی که ماهیت موسیقائی آن غم انگیز بوده و معمولا مقام پووه موری را نیز در کوک این مقام می توان نواخت .طرز نام گوشه ای از دستگاه راست پنجگاه و همچنین «گوشه طرز» در دستگاه همایون است.
  •  پاکُتلی: به هنگام حرکت کُتل(اسب سیاهپوش متوفی) از منزل بسوی رودخانه یا غسالخانه محلی، این مقام را می نوازند که چون در پای کُتل نواخته می شود ان را پاکُتلی نامیده اند . پاکُتلی بعنوان موسیقی عزاداری در خرم آباد بعضا توسط زنان «سرمویه آر» در مویه سرائی ها به گونه ای اجرا شده که به آن «مویه پاکُتلی» نیز اتلاق شده است.
  •  چمری یا چمرونه : مشهورترین موسیقی عزاداری لرستان است که در برخی مناطق(حاشیه رودخانه سیمره) به نام «باو باو» نیز مشهور است . همزمان با بانگ مردان ایل و ناله پدر پدر افراد ، میهمانان مرد و زن عزادار با همراهی میزبانانشان رو در روی یکدیگر بصورت دسته دسته حرکت نموده و شیون و نوای باوه باوه سر می دهند.
  •  شیونی: نام مقامی از موسیقی سوگواری در مرگ کسان است که با سرنا و دهل نواخته می شود. زنان بستگان متوفی با ضرب و نوای آن با دو دست شیون کرده و ب اخراشیدن سر  و روی سرنا و دهل را همراهی می کنند. در این مقام تکرار مداوم « ر» در حامل تا «ر» و نیز در حامل های بعدی تکرار مداوم حامل ۱ تا گرفتن صدای فادیز به صورت طویل تحقق می یابد و دهل این توصیف را تاکید می کند . در واقع مقام و آهنگ موسیقی شیون زنان را  تقلید می کند و بدین صورت شیون به صورت نوعی قطعه توصیفی موسیقیائی ظاهر می شود.
  •  «رارا» یا «خانکم رارا»: مقام سوگ آیینی نوحه سرائی همراه با کلام و اجرای رقص گروهی است که به هنگام مرگ بزرگان یارسان اجرا می شد. مردان و زنانی که از راه های دور آمده بودند به محل سوگواری می رفتند و ابتدا یک نفر با کاسه ای از گِل به استقبال آنها می رفت و هرکس تمایل داشت مقداری از گل کاسه را به شانه ، سر و یا دستار و سربند خود می مالید . وقتی سرنا و دهل به مقام رارا می رسید عده ای از مردان در فضای باز محل سوگواری مردانه ، کنار هم و دست در دست یکدیگر با ضرب موسیقیائی دهل و نظم حرکتی ، رقصی مانند چوپی را با تکرار سر بیت نوحه گونه «خانکم رارا» بصورت دایره وار اجرا می کردند. همزمان شخصی نیز اشعاری در وصف خوبی ها و مهمان نوازی یا نیکوکاری و جنگاوری تازه درگذشته با آهنگ می خواند و با حرکت دست و سر شوری به پا می کرد. کسانی که جز دسته رقصنده ها بودند همراه با بقیه سربیت یا ترجیع « خانکم رارا» را بدنبال «سرخونی وش» تکرار می کردند.
  •  «سحری» و «یاری» : دو مقام سوگ آیین یارسان در لرستان بود که در زمان فوت رهبران یارسان ابتدا در کنار خانه او با سرنا و دهل اجرا می شد تا اهالی روستا از مرگ وی باخبر شوند . این مقام را در روز عاشورا و در عزای امام حسین (ع) نیز می نوازند . رابطه ضرب بین سرنا و دهل در کشش های آزاد سرنا با فاصله ضربی دهل مساوی است اما کشش سرنا کوتاه و گاه بلند است ولی در سر ضرب ها اشاره به پایه دارد.
  •  مقام های «هانای ممدبک» و «های دووت گیان دووت» : هر دو از مقام های موسیقیائی یارسان بوده که در بامدادان پیش از برامدن خورشید و برای امرزش مردگان (دووت یا داوود مظهر انوار حق و ممد بک، سید محمد نوربخش پیشوای بزرگ یارسان) همراه با کلام و همراهی سرنا و دهل و یا تنبور اجرا می شد.
 نگارش/ سحررسولی فرد
شماعلاوه بر نظر می توانید مطالب خود را به ایمیل (info@tezhgah.ir) یا قسمت تماس با ما بفرستید نشر مطالب جنبه خبری و لزوما دیدگاه سایت نیست...
کلید واژه ها: مویه لری مویه مویه های لرستان هوره عزادری لرستان سوگ بختیاری چمر چمریانه شعر لری

شما می توانید اخبار مرتبط زیر را هم بخوانید :
سرزمین دلفان ؛ سرزمين غارهاي باستاني 28 آذر 1397 14:50
زندگی نامه استاد رضا سقایی 28 تیر 1396 12:26
لامه ردو/ lamardo 09 اسفند 1395 10:31
اصالت رقص مردم لر 04 مهر 1395 21:09
پرفسور بهاروند: زبان لري منشعب از پارسي باستان است. 27 مرداد 1395 12:21
«لامه ردو/ lamardo» 12 خرداد 1395 12:52
شاهنامه خوانی در عشایر 06 دی 1395 12:51
نظر دهید
نام شما :
ایمیل شما/اختیاری :
  • bowtiesmilelaughingblushsmileyrelaxedsmirk
    heart_eyeskissing_heartkissing_closed_eyesflushedrelievedsatisfiedgrin
    winkstuck_out_tongue_winking_eyestuck_out_tongue_closed_eyesgrinningkissingstuck_out_tonguesleeping
    worriedfrowninganguishedopen_mouthgrimacingconfusedhushed
    expressionlessunamusedsweat_smilesweatdisappointed_relievedwearypensive
    disappointedconfoundedfearfulcold_sweatperseverecrysob
    joyastonishedscreamtired_faceangryragetriumph
    sleepyyummasksunglassesdizzy_faceimpsmiling_imp
    neutral_faceno_mouthinnocent

کد تشخیص از ربات :
          عکس خوانده نمی شود
عدد را وارد کنید :

  • دیدگاه ها، پس از بررسی و تأیید در سایت منتشر خواهد شد .
  • پیام های حاوی تهمت یا افترا، منتشر نخواهد شد .
  • پیام های غیراز زبان پارسی یاغیر مرتبط منتشر نخواهد شد.
  • با نظرات و پیشنهادات خود در تکمیل این مطلب همراه باشید.
  کلیه حقوق این وب سایت برای تـژگـاه محفوظ و بازنشر مطالب با ذکر منبع مجاز است. شما می توانید مطالب خود را به ایمیل یا قسمت تماس با ما بفرستید. نشر مطالب جنبه خبری و لزوما دیدگاه شورای نویسندگان سایت نیست.  طراحی سایت پیشروسافت